u bent hier  » Oss » Omliggende dorpen » Lith, dorp aan de rivier

Een wandeling door Lith, dorp aan de rivier

Dat de Maas bij tijd en wijle overstroomde, dat waren de bewoners van Lith wel gewend. Maar de wateroverlast mocht hen niet weerhouden van hun zondagse kerkbezoek. Ze maakten gretig gebruik van de verhoogde paden in het dorp. De hele bebouwing was daaraan aangepast: de voordeur aan het pad, de achterdeur aan de weg. Want natte voeten in de kerk, dat kon niet. De paden vormden daarnaast een vluchtweg naar de dijk, voor als het water echt hoog kwam.

willem-werkt-1.jpg
De middeleeuwse padenstructuur is nog steeds terug te vinden in het Dorp aan de Rivier, vooral bekend van Antoon Coolens gelijknamige boek. Neem bijvoorbeeld het Engwijkpad: aan de linkerhand de voordeuren, rechts de overerven met speelveldjes, pony's, ganzen of spruitkool. Lith koestert zijn 'unieke' padenplan. Maar de gemeente probeert ook de resterende cultuurhistorische waarden in de zes kerkdorpen te bewaren. Eerder dit jaar stelde de gemeenteraad een erfgoedplan vast. Dat bevat niet alleen een inventarisatie van alle monumenten, oude boerderijen, kerken, paden, sloten en wielen. Maar ook worden plannen gesmeed om de cultuurhistorische waarden beter tot hun recht te laten komen.

lith-dijk-felix.jpg'95 Procent van ons erfgoed is al verloren gegaan. Wat resteert moeten we omarmen en beschermen. Met het erfgoedplan zijn de oude waarden verankerd in het bestemmingsplan en straks ook in het reconstructieplan van het buitengebied', zegt wethouder en geestelijk vader A. Bongers.
Volgens Bongers is Lith de eerste gemeente in Nederland met zo'n erfgoedplan. Deze week organiseerde hij een symposium over het belang van plaatselijk erfgoedbeleid. Zijn boodschap: cultuurhistorie moet een duidelijke plaats krijgen in de ruimtelijke ordening. 'Oude elementen uit het verleden bepalen het beeld van dorpen, steden en buitengebied', meent hij. Die moeten niet alleen worden bewaard, maar soms ook worden herontdekt en ontwikkeld.
Zo worden in Lith en Lithoijen half of helemaal verdwenen paden in oude glorie hersteld, voor zover de bebouwing dat toelaat. Het netwerk is niet alleen leuk voor toeristen. 'Het zijn ook prima paden waarover kinderen naar school kunnen gaan, zonder gevaar van auto's en brommers', aldus stedebouwkundige en medebedenker J. Cuijpers.
Na de verhoging van de Lithse Dijk is de bestrating aangepast aan de oude tijd. 'Vroeger liepen paardenhoeven de klinkers kapot, waardoor het midden van de straat er anders uitzag dan de rijstroken. Dat accent is teruggebracht door andere stenen te gebruiken als middenstrook', aldus Cuijpers.
Aan de Maas verrijst het nieuwe woningencomplex Kapelse Wiel, dat eveneens aansluit bij de historie. Een oud pad wordt opnieuw uit de grond gestampt en ook worden enkele dijkwoningen gebouwd.
Na enige aarzeling zijn ook de meeste bewoners enthousiast over alle aandacht voor het erfgoed. Niet alleen worden boerderijen en huizen in oude stijl opgeknapt.

rik60-wandel-snoek.jpgIn Teeffelen maken bewoners zich ook sterk voor de renovatie van een ijzeren schutskooi voor beesten. Volgens een oude kadastrale kaart liep er ooit een pad door de weilanden. 'We willen ook dat oude pad herstellen, waardoor een rondwandeling ontstaat langs de schutskooi, de kerk, een kapelletje en enkele karakteristieke boerderijen en huizen', aldus initiatiefnemer A. van Helvoort.

'De gemeente Lith timmert aan de weg', concludeert burgemeester H. van Hoek. Het erfgoed is een kostbaar bezit. 'Dat kan door toekomstige beleidsmakers niet zomaar aan de kant worden geschoven', beweert ze.

Wethouder Bongers, tevens volkszanger in Brabants dialect, zegt het nog fermer: 'Lith is niet alleen bekend als het dorp aan de rivier van Antoon Coolen, of van de sluizen en stuwen in Maas, maar nu ook van het erfgoedplan. Waarin een klein dorp groot kan zijn.' lith-huis-joep.jpg

Mooi industrieterrein, nietwaar?